Institut za ekonomiku poljoprivrede i ruralni razvoj osnovan je 2005. godine. Koji su bili ciljevi osnivanja pomenutog specifičnog Instituta?

Rokvić: Cilj je bio dobiti tim istraživača iz oblasti agrarne ekonomije i ruralnog razvoja, koji će doprinijeti rješavanju problema i iznalaženju najadekvatnijih razvojnih rješenja iz oblasti agrarne politike, ekonomike poljoprivrede, ruralnog i regionalnog razvoja, marketinga, istraživanja tržišta, agromenadžmenta, poljoprivrednog računovodstva, finansiranja agrobiznisa i ruralnog turizma. Tako je stasao jedan mladi tim istraživača, a Institut postao glavna adresa svim institucijama vlasti, pa i međunarodnim organizacijama koje rade u našoj zemlji za dobijanje usluga izrade najrazličitijih studija izvodljiivosti, analiza tržišta, biznis planova, strateških i programskih dokumenata, kao i analiza njihovog ostvarivanja i pripreme, praćenja i ocjene projekata.

Danas, na pragu „punoljetstva“ Instituta, da li su inicijalni ciljevi iz vremena osnivanja i ostvareni?

Rokvić: Danas smo već te osnivačke ciljeve, da tako kažem, zamijenili drugim ciljevima koji se odnose na razvoj metodologije istraživanja i kompetencija članova tima, kako bi odgovorili na nove izazove koje nismo imali u vrijeme osnivanja.  Isti se tiču zelene ekonomije i klimatskih promjena, koje utiču na izmjenu strukture i ekonomičnosti poljoprivredne proizvodnje, digitalne tranzicije u sektoru poljoprivrede kao nezamjenjivog faktora konkurentnog poslovanja danas, ekonomske krize i tržišnih poremećaja te njihovog uticaja na domaću poljoprivrednu proizvodnju, pitanja gubitaka hrane u kompletnom tržišnom lancu, pitanja održivosti ruralnih domaćinstava i ruralnog razvoja uopšte, kao i pitanja samodovoljnosti u proizvodnji osnovnih životnih namirnica u vrijeme pandemije, kao što je bila ona izazvana Korona virusom.

Koje su osnovne aktivnosti Instituta danas?

Rokvić: U skladu sa gore pomenutim izazovima, naša glavna aktivnost danas je provođenje projekata i istraživanja koja imaju za cilj iznalaženje rješenja za pitanja ekonomičnosti poljoprivrede i održivog ruralnog razvoja u novonastalom političkom, ekonomskom, tehnološkom i socijalnom okruženju. U tom pogledu, Institut provodi niz projekata, kako naučno-istraživačkih, tako i stručnih, finansiranih iz domaćih i međunarodnih izvora finansiranja. Institut takođe organizuje okrugle stolove i gostujuća predavanja istaknutih kolega iz inostranstva na aktuelne teme, te ugošćava i strane studente istraživače. Institut je takođe razvio široku međunarodnu mrežu saradnje, kao što su interkatedarski susreti agroekonomista Zapadnog Balkana, dio smo IMA mreže Univerziteta i Fakulteta iz Evrope i Azije koji organizuju licencirane master studije agromenadžmenta po programu njemačkog univerziteta Weihnestephan, imamo odličnu bilateralnu saradnju sa njemačkim i češkim univerzitetima, univerzitetom iz Rumunije, Francuske i drugih zemalja.

Planovi Instituta za budućnost?

Rokvić: Planovi za budućnost prioritetno se odnose na razvoj i usavršavanje veze između istraživanja koja provodimo i nastavnog procesa, te da u tom smislu osavremenimo naše studijske programe, reformišemo ih u skladu sa novonastalim izazovima i prilagodimo tržištu rada, te napravimo model studiranja zasnovanog na praktičnoj primjeni znanja kroz istraživački rad, analize studija slučaja, studijske posjete, razvoj projekata i sl. I dalje ćemo nastojati da budemo partner i glavna adresa kreatorima agrarne politike u Republici Srpskoj i Bosni i Hercegovini za analize, studije, programe, strategije. Namjera nam je da se još više podmlađujemo i privlačimo mlade i ambiciozne istraživače, buduće doktorante koji će donijeti nove ideje, vještine i nove poglede na suočavanje sa izazovima današnjice. Ti izazovi zahtjevaju holistički pristup koji se jedino može postići kroz multidisciplinarna istraživanja i saradnju agronoma, ekonomista, demografa, IT inžinjera, sociologa i dr. Mislim da agroekonomske nauke pružaju najveću širinu saznanja koja su potrebna za takav pristup problemima.

Na Poljoprivrednom fakultetu Univerziteta u Banja Luci djeluje i usmjerenje „Agrarna ekonomija i ruralni razvoj“. Da li je i na koji način rad pomenutog smjera povezan sa aktivnostima Instituta za ekonomiku poljoprivrede?

Rokvić: Studijski program „Agrarna ekonomija i ruralni razvoj“ i Institut za ekonomiku poljoprivrede i ruralni razvoj zapravo su dvije poluge jedne te iste misije, a to je da se obrazovanjem akademskih i stručnih kadrova pruži doprinos razvoju poljoprivrede i prehrambene industrije, ruralnom razvoju Republike Srpske i BiH i održivom privrednom i regionalnom razvoju. S jedne strane, u okviru studijskog programa fokus dajemo na obrazovanje novih generacija agroekonomista, a sa druge strane u okviru Instituta primjenjujemo stečeno znanje u okviru naučno-istraživačkih i stručnih projekata finansiranih iz domaćih i međunarodnih fondova. Rezultatima istraživanja koje provodimo obogaćujemo nastavni proces praktičnim primjerima i saznanjima, te uključivanjem studenata u projektne aktivnosti doprinosimo njihovoj kompetentnosti za primjenu znanja u praksi. Tako da su i obrazovna i istraživačka funkcija nerazdvojni dijelovi jedne cjeline u ostvarivanju misije visokog obrazovanja.

Koliko je ekonomika poljoprivrede, kao posebna naučna, ali i poslovna disciplina danas prepoznata i zastupljena u ukupnom agrarnom sektoru Republike Srpske i Bosne i Hercegovine?

Rokvić: Još u vrijeme osnivanja Studijskog programa „Agrarne ekonomije i ruralnog razvoja“, Evropska komisija je provela funkcionalnu analizu stanja u sektoru poljoprivrede. Zaključak je bio da upravo znanja iz oblasti agrarne ekonomije, ruralnog razvoja, poljoprivrednog savjetodavstva, preduzetništva u poljoprivredi, poljoprivrednog menadžmenta i dr. nedostaju na prostorima Bosne i Hercegovine i da bi u cilju adekvatnije pripreme sektora poljoprivrede za pristup zajedničkom tržištu EU, bilo neophodno obezbjediti nedostajuća znanja kroz obrazovanje novih kadrova. Danas, evo skoro 20 godina nakon osnivanja ovog studijskog programa vidimo punu opravdanost takve odluke kroz uspješne primjere naših mladih kolega koji su svoju karijeru izgradili kroz osnivanje vlastitih preduzeća, bilo da se radi o preduzećim koja se bave poljoprivrednom proizvodnjom, preradom poljoprivredih proizvoda, trgovinom i marketingom u poljoprivredi ili konsultantskim uslugama. Takođe imamo ne mali broj onih koji svoju karijeru grade u okviru javnih institucija, Ministarstava, Agencija, Savjetodavne službe i dr. Upravo tamo gdje su analize sa početka perioda pokazale da takvih znanja i vještina nedostaje. Da li može bolje biti prepoznata ne samo agroekonomska već agronomska struka u cjelini? Apsolutno smatram da može, a način da se to postigne jeste u profesionalizaciji poljoprivredne proizvodnje u okvru agrobiznis sektora, pa čak i u okviru porodičnih gazdinstava kroz profesionalizaciju proizvođačkih organizacija. Predugo se naš sektor oslanja na tradicionalna znanja i iskustva naših proizvođača bez uslovljavanja sve veće finansijske podrške sa minimumom formalnog obrazovanja, koje bi bilo preduslov za izbjegavanje grešaka koje se javljaju u proizvodnji, odnosno izbjegavanja neefikasnosti u korištenju resursa koji se angažuju u poljoprivredi.

Da li su agroekonomisti dobili svoje „mjesto“ u organizacionom sistemu poljoprivredne proizvodnje i tržištu rada uopšte?

Rokvić: Možda neće zvučati popularno ovo što ću reći, ali prošla su vremena “dobijanja” mjesta ili dobijanja posla ili dobijanja bilo čega. Za sve se moramo izboriti kvalitetom, upornošću, radom na sebi, radom sa drugima. Zato mi stavljamo naglasak na samozapošljavanje naših agroekonomista i opet mislim da upravo među agroekonomistima ima najviše dobrih primjera preduzetnika u poljoprivredi koji su izborili svoje mjesto na tržištu bez očekivanja da će im to biti dato. Upravo takve vještine nastojimo prenijeti našim studentima: da ne čekaju na promjene, već da budu kreatori promjena, kreatori novih ideja, novih proizvoda, novih projekata. Naš tim im na tom putu stoji na raspolaganju i zato imamo vrlo aktivnu mrežu naših svršenih agroekonomista, sa kojima smo stalno u kontaktu, bilo oko realizacije njihovih projekata, bilo oko povezivanja sa poslodavcima.

Zašto studirati agroekonomiju?

Rokvić: Zato što je to moderno i savremeno zanimanje koje je u vezi sa proizvodnjom hrane kao nasušnom potrebom čovjeka i djelatnosti, pored medicine, koja je jedna od najplemenitijih i koja doprinosi razvoju društva u cjelini. Agroekonomija sagledava proizvodnju hrane kao svaki drugi biznis koji ima osnovni cilj sticanje profita, uz uvažavanje svih aspekata ekonomske, ekološke i socijalne održivosti. Kao agroekonomista imate priliku da radite u bankama i mikrokreditnim organizacijama na obradi zahtjeva za investicije u poljoprivredi, da radite u Ministarstvima i Agencijama na pitanjima vezanim za mjere agrarne politike, podsticaja u poljoprivredi, tržišnih standarda i dr., da radite kao poljoprivredni savjetodavac na pitanjima vezanim za analizu troškova proizvodnje, marketinga u poljoprivredi, samoorganizovanja poljoprivrednika, ruralnom turizmu i dr.; zatim da osnivate vlastita gazdinstva, preduzeća, nevladine organizacije i radite na razvoju novih proizvoda i usluga, da radite kao konsultant i pomažete poljoprivrednicima u iskorištavanju predpristupnih fondova kroz izradu biznis planova i sl. Sve su to izuzetno kreativna zanimanja i poslovi koji mogu biti i jako unosni u ekonomskom smislu.

Poruka za sadašnje i buduće studente agrarne ekonomije?

Rokvić: Upišite Studijski program „Agrarna ekonomija i ruralni razvoj“ jer ćete spoznati novi svijet mogućnosti za zaposlenje i samozaposlenje u oblasti poljoprivrede i ruralnog razvoja, a mi ćemo od vas stvoriti nove menadžere, računovođe, marketinške eksperte, stručnjake za izradu biznis planova, menadžere u ruralnom turizmu, poljoprivredne savjetodavce, samostalne preduzetnike, direktore i vlasnike vlastitih preduzeća i organizacija, konsultante te službenike.

Zašto AEiRR?